فرز دندانپزشکی (Dental Bur)، یکی از ابزارهای عمومی دندانپزشکی ضروری و پرکاربرد در مطب هر دندانپزشک است. این ابزار کوچک اما حیاتی، برای تراشیدن، شکل دادن، صاف کردن و پالیش کردن دندان‌ها و مواد ترمیمی استفاده می‌شود و در طیف وسیعی از درمان‌های دندانپزشکی، از جمله ترمیم، پروتز، اندو، جراحی و پریو، کاربرد دارد.اما با وجود تنوع بسیار زیاد فرزها در بازار (از نظر جنس، شکل، اندازه، میزان زبری و …)، انتخاب فرز مناسب می‌تواند برای دندانپزشکان، به‌ویژه دندانپزشکان تازه‌کار، چالش‌برانگیز باشد. یک انتخاب نادرست، می‌تواند منجر به کاهش کیفیت درمان، آسیب به دندان یا بافت‌های نرم، افزایش زمان کار، خستگی دندانپزشک و نارضایتی بیمار شود.
در این مقاله، به بررسی انواع فرزهای دندانپزشکی، کاربردهای آن‌ها، ویژگی‌های مهم، نکات کلیدی در انتخاب و نگهداری، و معرفی برندهای معتبر و پرطرفدار در بازار ایران می‌پردازیم. با مطالعه‌ی این مقاله، شما می‌توانید با دیدی باز و اطلاعات کافی، فرز مناسب برای هر درمان را انتخاب کنید و از کار کردن با آن لذت ببرید.
فرز دندانپزشکی چیست و چه کاربردی دارد؟
دستگاه فرز دندانپزشکی، یک ابزار چرخشی کوچک است که به آنگل دندانپزشکی یا هندپیس (مستقیم یا توربین) متصل می‌شود و با چرخش سریع، می‌تواند بافت سخت دندان (مینا و عاج) یا مواد ترمیمی (مانند کامپوزیت، آمالگام و …) را بتراشد، شکل دهد، صاف کند یا پالیش کند.
کاربردهای فرز دندانپزشکی:
- دندانپزشکی ترمیمی:
- برداشت پوسیدگی‌های دندانی
- آماده‌سازی حفره‌ی دندان برای پر کردن
- تراش دندان برای روکش، بریج، اینله، آنله و لمینت
- تنظیم و پالیش ترمیم‌های کامپوزیتی و آمالگامی
- اندودانتیکس (درمان ریشه):
- دسترسی به کانال ریشه
- شکل‌دهی و پاکسازی کانال ریشه (به همراه فایل‌ها)
- حذف گوتاپرکا (در درمان مجدد ریشه)
- پریودانتیکس (درمان بیماری‌های لثه):
- جرم‌گیری و تسطیح سطح ریشه
- برداشت بافت‌های نرم ملتهب یا عفونی
- پروتزهای دندانی:
- تراش دندان‌های پایه برای روکش و بریج
- تنظیم و پالیش پروتزهای دندانی
- جراحی دهان و فک و صورت:
- برش و برداشت استخوان
- برداشتن دندان‌های نهفته
- آماده‌سازی محل ایمپلنت
- ارتودنسی:
- برداشت چسب (کامپوزیت) اضافی از روی دندان‌ها پس از برداشتن براکت‌ها
انواع فرز دندانپزشکی:
فرزهای دندانپزشکی را می‌توان بر اساس معیارهای مختلفی دسته‌بندی کرد:
- بر اساس جنس:
- فرزهای کارباید (Tungsten Carbide Burs):
- از جنس آلیاژ تنگستن کارباید ساخته می‌شوند.
- بسیار سخت و مقاوم هستند.
- قدرت برش بالایی دارند.
- طول عمر بیشتری نسبت به فرزهای استیل دارند.
- برای تراشیدن مینای دندان، عاج، کامپوزیت، آمالگام و فلزات مناسب هستند.
- قیمت بالاتری نسبت به فرزهای استیل دارند.
- فرزهای کارباید (Tungsten Carbide Burs):
- فرزهای الماسه (Diamond Burs):
- دارای ذرات ریز الماس (سخت‌ترین ماده‌ی طبیعی) هستند که به یک بدنه‌ی فلزی (معمولاً استیل ضد زنگ) متصل شده‌اند.
- قدرت سایش بسیار بالایی دارند.
- برای تراشیدن مینای دندان، پرسلن، زیرکونیا و سایر مواد سخت مناسب هستند.
- می‌توانند سطوح صاف‌تری ایجاد کنند.
- در اشکال و اندازه‌های مختلفی وجود دارند.
- قیمت بالاتری نسبت به فرزهای کارباید دارند.
- فرزهای استیل (Steel Burs):
- از جنس فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند.
- ارزان‌ترین نوع فرز هستند.
- قدرت برش کمتری نسبت به فرزهای کارباید و الماسه دارند.
- زودتر کند می‌شوند.
- بیشتر برای برداشت پوسیدگی‌های نرم و پالیش ترمیم‌ها استفاده می‌شوند.
- بر اساس شکل سر:
فرزها دارای اشکال مختلفی هستند که هر کدام برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند. برخی از اشکال رایج عبارتند از:
- گرد (Round): برای ایجاد حفره‌های اولیه، برداشت پوسیدگی‌های نرم و ایجاد شیار.
- استوانه‌ای (Cylinder): برای تراش دیواره‌های حفره و ایجاد سطوح صاف.
- مخروطی (Tapered): برای تراش دندان برای روکش و ایجاد شیب در دیواره‌های حفره.
- فیشور (Fissure): برای تراش شیارهای دندان و ایجاد خطوط آناتومیک.
- تخم مرغی (Egg-Shaped): برای پالیش و صاف کردن سطوح ترمیمی.
- شعله‌ای (Flame-Shaped): برای تراش سطوح لینگوال (زبانی) دندان‌های قدامی.
- چرخ (Wheel): برای تراش سطوح اکلوزال (جونده) دندان‌ها.
- و …
- بر اساس میزان زبری:
فرزهای الماسه، بر اساس اندازه‌ی ذرات الماس، به درجات مختلفی از زبری تقسیم می‌شوند:
- خیلی زبر (Super Coarse): برای تراش سریع و برداشت حجم زیادی از بافت دندان.
- زبر (Coarse): برای تراش مینا و عاج.
- متوسط (Medium): برای صاف کردن سطوح و ایجاد فرم اولیه.
- نرم (Fine): برای پالیش نهایی و ایجاد سطوح بسیار صاف.
- خیلی نرم (Super Fine): برای ایجاد درخشش نهایی روی ترمیم‌ها.
معمولاً روی ساقه‌ی فرزهای الماسه، نوارهای رنگی وجود دارد که نشان‌دهنده‌ی میزان زبری آن‌ها است.
- بر اساس نوع اتصال:
- فرزهای آنگل (Latch-Type): دارای یک شیار در انتهای ساقه هستند و به آنگل متصل می‌شوند.
- فرزهای هندپیس مستقیم (Friction Grip): دارای ساقه‌ی صاف هستند و به هندپیس مستقیم یا توربین متصل می‌شوند.
- فرزهای توربین (High-Speed): دارای ساقه‌ی کوتاه‌تر و ضخیم‌تر هستند و به توربین متصل می‌شوند.
ویژگی‌های مهم فرز دندانپزشکی که باید به آن‌ها توجه کنید:
- جنس: فرزهای کارباید برای اکثر کاربردها مناسب هستند، اما فرزهای الماسه برای تراش مواد سخت‌تر و ایجاد سطوح صاف‌تر ایده‌آل هستند.
- شکل سر: شکل سر فرز را با توجه به نوع درمان و ناحیه‌ای که می‌خواهید تراش دهید، انتخاب کنید.
- اندازه: فرزها در اندازه‌های مختلفی وجود دارند. از فرزهای کوچک‌تر برای کارهای ظریف و از فرزهای بزرگ‌تر برای برداشت حجم زیاد استفاده کنید.
- میزان زبری: برای تراش اولیه از فرزهای زبرتر و برای پالیش نهایی از فرزهای نرم‌تر استفاده کنید.
- نوع اتصال: فرز باید با آنگل، هندپیس یا توربین شما سازگار باشد.
- کیفیت ساخت: از فرزهای باکیفیت و از برندهای معتبر استفاده کنید تا از شکستن فرز در حین کار و آسیب به دندان یا بافت‌های نرم جلوگیری شود.
- قابلیت استریل شدن: فرزها باید قابلیت اتوکلاو شدن داشته باشند.
- تعداد شیارها (Flutes): در فرزهای کارباید، تعداد شیارها می‌تواند بر قدرت برش و صافی سطح تأثیر بگذارد. فرزهای با شیارهای بیشتر، سطح صاف‌تری ایجاد می‌کنند، اما قدرت برش کمتری دارند.
- نوع شیارها (Cross-Cut): برخی از فرزهای کارباید، دارای شیارهای متقاطع (Cross-Cut) هستند که باعث افزایش قدرت برش آن‌ها می‌شود.
نکات مهم در انتخاب و استفاده از فرز دندانپزشکی:
- انتخاب فرز مناسب: با توجه به نوع درمان، جنس دندان یا ماده‌ی ترمیمی، ناحیه‌ی مورد نظر و نتیجه‌ی دلخواه، فرز مناسب را انتخاب و نسبت به خرید فرز دندانپزشکی اقدام کنید.
- استفاده از سرعت مناسب: برای هر نوع فرز، سرعت چرخش توصیه‌شده‌ای وجود دارد. از سرعت‌های بالاتر برای تراش مینا و از سرعت‌های پایین‌تر برای تراش عاج و پالیش استفاده کنید.
- استفاده از فشار مناسب: از فشار بیش از حد روی فرز خودداری کنید، زیرا می‌تواند باعث شکستن فرز، آسیب به دندان یا بافت‌های نرم، و ایجاد حرارت زیاد شود.
- استفاده از آب: هنگام تراش دندان با فرزهای سرعت بالا، حتماً از اسپری آب استفاده کنید تا از گرم شدن بیش از حد دندان و آسیب به پالپ جلوگیری شود.
- تعویض به موقع فرز: فرزهای کند، کارایی خود را از دست می‌دهند و می‌توانند باعث آسیب به دندان شوند. فرزها را به طور منظم بررسی کنید و در صورت کند شدن یا آسیب دیدن، آن‌ها را تعویض کنید.
- استریل کردن فرز: فرزها را پس از هر بیمار، به طور کامل استریل کنید.
- توجه به تاریخ انقضا
معرفی برندهای معتبر فرز دندانپزشکی:
برخی از برندهای معتبر و پرطرفدار فرز دندانپزشکی در بازار ایران عبارتند از:
- (Kerr) کر: یک برند آمریکایی معتبر با سابقه‌ای طولانی در تولید فرزهای باکیفیت.
- (SS White)اس اس وایت: یک برند آمریکایی دیگر که به دلیل فرزهای کارباید و الماسه با دوام خود شناخته می‌شود.
- (Dentsply Sirona)دنتسپلای سیرونا: یک شرکت چندملیتی که طیف وسیعی از فرزهای دندانپزشکی را تولید می‌کند.
- (Meisinger)مایزینگر: یک برند آلمانی که به دلیل فرزهای دقیق و باکیفیت خود شهرت دارد.
- (Mani) مانی: یک برند ژاپنی که فرزهای الماسه با کیفیت بالا تولید می‌کند.
- (Diatech) دیاتچ: یک برند سوئیسی که فرزهای الماسه و کارباید با دوام تولید می‌کند.
- … و برندهای دیگر
نکات مهم در نگهداری از فرز دندانپزشکی:
- تمیز کردن: پس از هر بار استفاده، فرزها را با استفاده از یک برس سیمی کوچک یا دستگاه اولتراسونیک تمیز کنید تا بقایای دندان و مواد ترمیمی از روی آن‌ها پاک شود.
- استریل کردن: فرزها را پس از هر بیمار، در اتوکلاو استریل کنید.
- نگهداری: فرزها را در جای خشک و خنک و دور از دسترس کودکان نگهداری کنید. می‌توانید از جعبه‌های مخصوص نگهداری فرز استفاده کنید.
- بررسی: فرزها را به طور منظم از نظر کندی، شکستگی، ترک‌خوردگی یا هرگونه آسیب دیگر بررسی کنید و در صورت لزوم، آن‌ها را تعویض کنید.
جمع‌بندی:
انتخاب فرز دندانپزشکی مناسب، نقش مهمی در کیفیت، دقت، سرعت و ایمنی درمان‌های دندانپزشکی ایفا می‌کند. با شناخت انواع فرزها، ویژگی‌های آن‌ها، نکات مهم در انتخاب و نگهداری، و با مشورت با همکاران باتجربه و کارشناسان فروش تجهیزات دندانپزشکی آپتودنت، می‌توانید بهترین فرز را برای هر درمان انتخاب کنید و از نتایج کار خود رضایت کامل داشته باشید.
برای خرید محصولات دندانپزشکی با کیفیت تضمین‌شده، قیمت رقابتی، گارانتی معتبر و خدمات پس از فروش مطمئن، از جمله انواع فرزهای دندانپزشکی از برندهای معتبر جهانی، و همچنین دریافت مشاوره تخصصی از کارشناسان آپتودنت، می‌توانید به وب‌سایت ما مراجعه کنید. کارشناسان مجرب ما در آپتودنت، آماده‌ی ارائه‌ی راهنمایی‌های لازم به شما برای انتخاب بهترین فرز دندانپزشکی برای مطب‌تان، با توجه به نیازها، بودجه و ترجیحات شما هستند. ما در آپتودنت، مجموعه‌ای از بهترین فرزهای موجود در بازار ایران را گردآوری کرده‌ایم تا شما بتوانید با خیالی آسوده، خریدی مطمئن، آگاهانه و لذت‌بخش را تجربه کنید.
